BEŞ YILLIK PLAN


Results for "BEŞ YILLIK PLAN"

Dictionary of Economics

BEŞ YILLIK PLAN

(Dictionary of Economics) :
Ekonominin bir plana bağlı olarak yönetilmesi uygulaması ilk olarak 1920de Sovyetler Birliğinde baºlamiºtir. Daha sonra birçok ülkede kullanılmıştır. Türkiyede ise ilk beº yıllık plan 1963 yılında yürürlüğe sokulmuştur. Halen altıncı plan dönemi yaşanmaktadır. Ekonominin planlanması fikri, serbest ekonomi fikrine tamamen zıttır. Serbest ekonomi düşüncesinde her biri kendi çıkarları doğrultusunda hareket eden bireylerden oluşan bir ekonomide tüm sorunların kendiliğinden çözüleceği, mümkün olan en yüksek refahın böylece sağlanacağı inancı vardır. Plan ise bunun tersini, ekonomide kaynak dağılımının, talebin, üretimin, büyüme hızının vb. bir plana bağlı olarak düzenlenmesi gerektiği fikrini savunur. Sovyetler Birliği, Çin vb. ülkelerde kullanılan beş yıllık planlar emredici idi, yani herkesin bu planlara uyması zorunlu idi. Ayrıca bunlar son derece ayrıntılı planlardır, ekonomide neyin hangi fiyattan üretileceği, satılacağı gibi hususlar bile planla saptanmakta, toplumun ekonomik işleyişi en küçük hücrelerine kadar plana bağlanmaktadır. Bu sisteme bağlı olmayan gelişmekte olan ülkelerde, o arada Türkiyede ise planlar kamu kesimi için emredici, özel kesim içn yol göstericidir. Yani özel kesim plana uyup uymamakta serbesttir. Zaten bu planlarda özel kesimin üretim miktarı, fiyatları, ödeyeceği ücretler vb. saptanmaz. Sadece verilecek krediler, teşvikler, sübvansiyonlar, vergiler vb. saptanır. Özel kesim zaten çıkarına gördüğü için bunlara genel olarak uyar. Günümüzde planlı ekonomi fikri itibardan düşmüştür. Emredici plan uygulayan ülkelerde teknolojinin geri kalması, reel gelirlerin yükselmemesi, talebe uygun miktar ve kalitede üretim yapılamaması, bu başarısızlıkların önemli bir sebebi olarak daplanların gösterilmesine neden olmuştur. Benzer bir durum gelişmekte olan ülkeler için de söz konusudur. O ülkelerde de giderek daha fazla ekonomik serbesiyete yer verilmekte, planın alanı küçülmektedir.